Boekentip: Wie niet leest is gek
Over de auteur
Naomi Smits, bekend van “Juf Naomi klapt uit de school”, is een bevlogen leerkracht met een diepe passie voor lezen. In haar nieuwste boek en de boekentip van deze maand, wie niet leest is gek, deelt ze haar ervaringen en inzichten om het lezen in de klas nieuw leven in te blazen.
Dit ga je lezen
In deze gewijzigde 2e druk biedt Naomi Smits praktische antwoorden op vragen als: Hoe maak je van leeshaters echte booklovers? Hoe kun je kinderboeken inzetten in de les en de methode even laten voor wat het is? Wat zijn dé tips & tricks om met de hele klas hetzelfde boek te lezen? Daarnaast bespreekt ze het belang van voorlezen en schrijven in het onderwijs. Het boek is rijk aan inspiratie en adviezen, ondersteund door gesprekken met collega-leerkrachten en bekende kinderboekenauteurs. De prachtige illustraties van Mieske maken het geheel compleet.
Dit vind ik ervan
Naomi’s enthousiasme spat van elke pagina. Haar praktische tips en liefde voor boeken zijn aanstekelijk, en het boek biedt een schat aan ideeën voor elke leerkracht die de leesvaardigheid en leesplezier in de klas wil bevorderen. De combinatie van theoretische inzichten met concrete handvatten maakt dit boek een waardevolle bron van inspiratie.
Dus
Dit boek, wie niet leest is gek, is een must-read voor leerkrachten en pabo-studenten die het lezen in de klas een boost willen geven. Naomi Smits laat zien hoe je als ‘lezende leerkracht’ het goede voorbeeld kunt geven en je leerlingen kunt inspireren om van lezen te houden. Vul je kasten met de mooiste kinderboeken en laat de liefde voor lezen bloeien in je klas!
De discussie over de effectiviteit van leesmethodes in het basisonderwijs is de laatste jaren flink opgelaaid. Vooral de traditionele aanpak van begrijpend lezen, met de focus op teksten en bijbehorende vragen, ligt onder vuur. Maar waar precies liggen de knelpunten, en welke kansen bieden zich aan om de kwaliteit van het leesonderwijs te verbeteren? De toekomst van begrijpend lezen: Tijd voor een nieuwe aanpak!
Doelloze strategieoefening
Uit recent onderzoek blijkt dat veel gebruikte leesmethodes sterk gericht zijn op strategie-instructie. Hoewel het leren van leesstrategieën essentieel is voor het verbeteren van tekstbegrip, lijkt de nadruk hierop doorgeschoten. In maar liefst 91% van de lessen draait het om strategieën, vaak zonder dat leerlingen begrijpen wanneer en waarom ze deze het beste kunnen toepassen. Dit leidt tot een situatie waarin leerlingen weliswaar een gereedschapskist vol leesstrategieën hebben, maar niet weten welk gereedschap ze moeten gebruiken of hoe ze deze in de praktijk moeten toepassen.
Leerkrachten besteden in de praktijk nog steeds een groot deel van hun leeslessen aan het beantwoorden van vragen bij een tekst, vaak in de vorm van individuele opdrachten. Samenwerkend leren, dat bewezen effectief is voor het verbeteren van tekstbegrip, komt daarentegen nauwelijks aan bod. Dit is een gemiste kans, aangezien samenwerken rond leestaken kan leiden tot een actievere verwerking van de tekstinhoud en een diepere begrip van de stof.
Het belang van functionele taken
Een ander probleem dat aan het licht is gekomen, is dat leesstrategieën vaak worden toegepast in niet-functionele contexten. In het dagelijks leven lezen we met een doel voor ogen: om te leren, te schrijven, of een goed onderbouwde mening te vormen. Toch zien we in het onderwijs dat leerlingen vaak teksten lezen enkel om er vragen bij te beantwoorden, zonder dat er een functionele taak aan verbonden is. Dit soort oefeningen sluit niet aan bij hoe lezen in het echte leven functioneert en mist daardoor de kans om leerlingen te leren hoe ze hun leesvaardigheden echt kunnen toepassen.
Het is daarom cruciaal dat scholen kritisch kijken naar hun leesmethodes en zich afvragen of de taken die ze aanbieden, leerlingen daadwerkelijk voorbereiden op het echte leven. Het gaat erom leerlingen te laten lezen met een doel, bijvoorbeeld door hen teksten te laten samenvatten voor een klasjournaal of informatie te verzamelen voor een spreekbeurt.
Beperkte transfer
Daarnaast blijkt dat de kennis die leerlingen opdoen tijdens begrijpend lezen, vaak beperkt blijft tot de leesles zelf. Het toepassen van wat ze geleerd hebben in andere contexten, zoals in zaakvakken, gebeurt te weinig. Dit is een gemiste kans, want goede leesvaardigheid is essentieel voor vrijwel alle schoolvakken. Scholen zouden daarom meer aandacht moeten besteden aan het bevorderen van transfer: het gebruik van leesvaardigheden in verschillende contexten en vakgebieden.
Kansen voor verbetering
Hoewel veelgebruikte leesmethodes nuttige elementen bevatten, zoals strategie-instructie, moet het leesonderwijs breder worden ingezet. Het verbinden van lezen aan andere vakken en het aanbieden van functionele taken zal leerlingen helpen om zelfregulerende, strategische lezers te worden. Door leesonderwijs in te bedden in een kennisrijk curriculum, kunnen we ervoor zorgen dat leerlingen niet alleen goed worden in het beantwoorden van vragen, maar echte, betekenisvolle leesvaardigheden ontwikkelen die ze hun hele leven kunnen gebruiken.
Over de auteur
Marita Eskes, voormalig leraar, leescoördinator en remedial teacher, brengt in “technisch lezen in een doorlopende leerlijn” haar uitgebreide ervaring in het leren lezen in groep 3 tot leven als senior adviseur taal en lezen bij Expertis. Haar passie voor het bevorderen van leesvaardigheid leidt tot praktische begeleiding van scholen en implementatie van effectieve leesstrategieën.
Dit ga je lezen
Dit handboek biedt een praktische kijk op technisch lezen in de basisschool, van de voorbereidende leesvaardigheden in groep 1-2 tot het bevorderen van leesmotivatie in groep 7-8. Eskes legt de nadruk op de doorlopende lijn van leesontwikkeling. En ze biedt concrete handvatten voor leraren om technisch lezen effectief te integreren in hun lespraktijk.
Dit vind ik ervan
“Technisch lezen in een doorlopende lijn” is meer dan een praktisch handboek; het kan ons inspireren om het leesonderwijs te verrijken. Door wetenschappelijk onderzoek te combineren met praktische tips, biedt Eskes waardevolle adviezen voor het bevorderen van leesvaardigheid in elke klas. De heldere verbanden die Eskes legt tussen technisch lezen, vloeiend lezen en tekstbegrip, kan direct in de lessen toegepast worden.
Dus
Dit boek biedt leraren glasheldere informatie en concrete handvatten om technisch lezen effectief toe te passen in lespraktijk. Of je nu een beginnende leraar bent of een doorgewinterde professional, “Technisch lezen in een doorlopende lijn” biedt de inspiratie en kennis die nodig is om de leesvaardigheid van elke leerling te bevorderen.
Lees meer tips!
De rol van woordenschat bij begrijpend lezen is een cruciaal aspect van het leerproces van kinderen. In dit blog bespreken we de inzichten uit het proefschrift van Nicole Heister-Swart, gebaseerd op haar onderzoek aan de Radboud Universiteit, en de praktische implicaties daarvan voor het onderwijs. Niet een nieuw onderzoek, maar erg waardevol voor leerkrachten die hun leerlingen begrip van teksten willen leren.
Woordenschat en begrijpend Lezen
Een rijke woordenschat is essentieel voor begrijpend lezen. Heister-Swart’s onderzoek toont aan dat de lexicale kwaliteit van woorden – hoe goed een woord is opgeslagen in het langetermijngeheugen op basis van orthografie (schrijfwijze), fonologie (uitspraak) en semantiek (betekenis) – een directe invloed heeft op de leesvaardigheden van leerlingen. Een hoog lexicaal niveau betekent dat een kind niet alleen woorden snel kan decoderen, maar ook hun betekenis direct kan ophalen en toepassen tijdens het lezen van een tekst. Dit wordt ondersteund door de bevindingen dat kinderen met een uitgebreide woordenschat beter presteren in begrijpend lezen.
Cognitieve factoren en woordenschatontwikkeling
Naast de rol van woordenschat zelf, benadrukt het onderzoek van Heister-Swart ook het belang van cognitieve factoren zoals werkgeheugencapaciteit en redeneervermogen. Kinderen met een beter ontwikkeld werkgeheugen en sterkere redeneervaardigheden blijken in staat om sneller en efficiënter verbanden te leggen tussen woorden en hun betekenissen in teksten. Dit is cruciaal voor begrijpend lezen, omdat niet alle informatie expliciet in teksten wordt vermeld en lezers vaak moeten vertrouwen op hun vermogen om impliciete verbanden te herkennen .
Interventieprogramma’s: Woord-in-tekst integratie
Het proefschrift van Heister-Swart beschrijft ook een interventieprogramma gericht op woord-in-tekst integratie. Dit programma, uitgevoerd in groep 6, richtte zich op het versterken van de woordenschat en het vermogen van leerlingen om nieuwe woorden in de context van een tekst te begrijpen. Het lesprogramma, dat gebruikmaakte van teksten van Nieuwsbegrip, toonde aan dat kinderen die deelnamen aan dit programma significant beter presteerden op begrijpend lezen en woordenschattoetsen dan de controlegroep. Dit suggereert dat een gerichte aanpak. Moeilijke woorden worden expliciet uitgelegd en geïntegreerd in de context van de leesstof, zeer effectief is .
Praktische aanbevelingen voor het onderwijs
De bevindingen van Heister-Swart resulteren in enkele praktische aanbevelingen voor het onderwijs:
- Brede en Diepe Woordenschatontwikkeling: Leerkrachten zouden zich moeten richten op zowel de verbreding (aantal woorden) als de verdieping (kennis van woorden) van de woordenschat van leerlingen.
- Voorafgaande Woordenschat Instructie: Voorafgaand aan het lezen van een tekst moet aandacht worden besteed aan het uitleggen van belangrijke, mogelijk onbekende woorden. Dit kan door gebruik van visuele hulpmiddelen, voorwerpen of contextuele voorbeelden.
- Integratie in Methoden: Onderwijsmethodes moeten naast leesstrategieën ook een sterke nadruk leggen op woordenschat. Het begrijpen van teksten hangt vaak af van het kennen van specifieke woordbetekenissen en hun onderlinge relaties.
- Ondersteuning van Cognitieve Vaardigheden: Leerkrachten moeten strategieën ontwikkelen om leerlingen met minder ontwikkelde redeneervaardigheden te ondersteunen. Bijvoorbeeld door relaties in teksten expliciet te maken en visuele hulpmiddelen te bieden .
Conclusie
Het onderzoek van Nicole Heister-Swart benadrukt het cruciale belang van een goed ontwikkelde woordenschat voor begrijpend lezen. Door te investeren in woordenschatontwikkeling en gerichte leesinterventies kunnen we de leesvaardigheid van kinderen aanzienlijk verbeteren. Dat zal hen niet alleen academisch, maar ook maatschappelijk ten goede komt.
Bronnen:
Heister-Swart, N. (2018). Lexical quality effects in reading comprehension: A developmental perspective. Radboud Universiteit.
Verhoeven, L., Droop, M. (Promotoren). De rol van woordenschat bij begrijpend lezen. Expertisecentrum Nederlands, Behavioural Science Institute.
Aanbeveling
“Leer ze lezen”
Over de auteurs
Amos van Gelderen, Kees de Glopper en Roel van Steensel hebben in samenwerking met onderwijsjournalist Bea Ros een verzameling van 23 kernpublicaties uit internationaal onderzoek samengesteld. Ros heeft vervolgens de essentie van deze wetenschappelijke inzichten vertaald naar de praktijk van het leesonderwijs.
Dit krijg je te lezen
“Leer ze lezen” behandelt vijf hoofdthema’s binnen het leesonderwijs, van ontluikende geletterdheid tot de meerwaarde van lezen. Elk hoofdstuk opent met een mooi citaat uit de jeugdliteratuur en biedt een overzicht van de te verwachten inhoud. Ros vat de belangrijkste inzichten op een gemakkelijke manier samen, vertaalt deze naar de onderwijspraktijk en biedt suggesties voor verdere verdieping.
Dit vind ik ervan
Dit compacte boek is een waardevolle toevoeging aan de reeks van Didactief Onderzoek en brengt belangrijke wetenschappelijke inzichten naar het onderwijs. Gratis te downloaden, maakt het boek deze belangrijke kennis gemakkelijk toegankelijk voor leraren en scholen. Leren lezen is essentieel, dat weten we. En “Leer ze lezen” biedt concrete richtlijnen voor evidence-based leesonderwijs.
Dus
“Leer ze lezen” is een must-read voor iedereen die betrokken is bij het onderwijs. Door te putten uit een schat aan onderzoek, biedt het boek waardevolle inzichten en praktische adviezen om leesvaardigheid te bevorderen en te verrijken. Een waardevolle bron voor het verbeteren van het leesonderwijs op onze scholen!
Tweetaligheid is een steeds vaker voorkomend verschijnsel in de moderne wereld, waar kinderen opgroeien in een omgeving waarin ze meer dan één taal spreken. Tweetaligheid beïnvloedt de leesvaardigheid, weten we al langer uit wetenschappelijk onderzoek. Het kan een aanzienlijke invloed hebben op de leesvaardigheid en taalontwikkeling van een kind. In deze blog bespreken we de voordelen en uitdagingen van tweetaligheid voor het leren lezen, de invloed op de cognitieve ontwikkeling en enkele strategieën om tweetalige kinderen te ondersteunen bij het leren lezen.
Tweetaligheid kan verschillende voordelen hebben voor de leesvaardigheid van kinderen. Tweetalige kinderen ontwikkelen vaak een beter begrip van taalstructuren, omdat ze voortdurend overschakelen tussen twee talen. Dit verhoogde taalbewustzijn kan hen helpen om patronen in taal te herkennen, wat nuttig is bij het leren lezen. Daarnaast tonen tweetalige kinderen verbeterde cognitieve flexibiliteit, aandacht en probleemoplossende vaardigheden. Deze cognitieve voordelen kunnen bijdragen aan een effectiever leesproces. Bovendien vergroot het leren van twee talen de totale woordenschat van een kind. Hoewel woorden mogelijk in verschillende talen zijn, draagt een brede woordenschat bij aan betere lees- en begrijpend leesvaardigheden.
Ondanks de vele voordelen, kunnen tweetalige kinderen ook voor specifieke uitdagingen komen te staan bij het leren lezen. Kinderen kunnen soms moeite hebben met het onderscheiden van de regels en structuur van twee verschillende talen, wat kan leiden tot verwarring en fouten tijdens het lezen. Vaak is een kind sterker in één taal dan in de andere, afhankelijk van de omgeving en het gebruik. Dit kan ertoe leiden dat leesvaardigheid in de zwakkere taal achterblijft. Als de twee talen verschillende alfabetten of schriftsoorten gebruiken (bijv. Latijns en Cyrillisch of Chinees en Engels), kan dit een extra uitdaging vormen voor het kind bij het leren lezen.
Tweetaligheid heeft een diepgaande invloed op de cognitieve ontwikkeling van kinderen, wat zich uitstrekt tot hun leesvaardigheid. Tweetalige kinderen ontwikkelen vaak sterkere executieve functies, zoals werkgeheugen, aandachtscontrole en flexibiliteit in het schakelen tussen taken. Deze vaardigheden zijn cruciaal voor effectief lezen en begrijpen van tekst. Daarnaast hebben tweetalige kinderen vaak een hoger metalinguïstisch bewustzijn, wat betekent dat ze beter in staat zijn om over taal na te denken en deze te analyseren. Dit kan hen helpen om complexere teksten te begrijpen en nuances in taal te herkennen.
Ouders en leraren kunnen verschillende strategieën toepassen om tweetalige kinderen te ondersteunen bij het leren lezen. Zorg ervoor dat kinderen regelmatig worden blootgesteld aan beide talen, zowel thuis als op school. Dit kan helpen om een evenwichtige taalontwikkeling te bevorderen. Boeken die beide talen bevatten, kunnen kinderen helpen om de verbinding tussen hun talen te zien en te begrijpen hoe woorden en zinnen in beide talen worden gevormd. Pas fonetische en begrijpend leesstrategieën aan beide talen aan. Dit kan helpen om de leesvaardigheid in beide talen te versterken. Zowel ouders als leraren moeten samenwerken om een ondersteunende leesomgeving te creëren. Dit omvat het aanbieden van leesmateriaal in beide talen en het aanmoedigen van leesactiviteiten die beide talen betrekken.
Conclusie
Tweetaligheid beïnvloedt de leesvaardigheid. Tweetaligheid kan een verrijkende ervaring zijn die de leesvaardigheid en cognitieve ontwikkeling van kinderen ten goede komt. Hoewel er uitdagingen zijn, kunnen deze worden overwonnen met de juiste strategieën en ondersteuning. Door tweetalige kinderen te helpen hun vaardigheden in beide talen te ontwikkelen, kunnen we hen de voordelen van een breder taalbewustzijn en sterkere cognitieve vaardigheden bieden, wat hen uiteindelijk zal helpen om betere lezers te worden.
Bronnen
- Pearson, B. Z. (2008). Research on bilingualism and reading: Spanish-speaking English-language learners. In K. Koda & A. Zehler (Eds.), Learning to Read Across Languages: Cross-linguistic Relationships in First- and Second-language Literacy Development (pp. 65-90). Routledge.
- Bialystok, E. (2001). Bilingualism in Development: Language, Literacy, and Cognition. Cambridge University Press.
Leren lezen is een belangrijke vaardigheid die de basis vormt voor het verdere onderwijs van kinderen. Ouders spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van hun kinderen tijdens dit leerproces. Door ouders deel te laten nemen aan informatiebijeenkomsten en workshops kunnen zij waardevolle vaardigheden en kennis opdoen om hun kinderen effectief te helpen. Hier zijn enkele manieren waarop ouders kunnen worden ondersteund bij het leren lezen van hun kinderen.
Begrijpen van de leesontwikkeling
Een van de eerste stappen in een ouderworkshops is het begrijpen van de verschillende fasen van leesontwikkeling. Dit omvat de overgang van het herkennen van letters en klanken naar het lezen en begrijpen van woorden en zinnen. En uiteindelijk natuurlijk het vloeiend lezen en begrijpen van teksten. Door inzicht te krijgen in deze fasen kunnen ouders beter inspelen op de behoeften van hun kinderen. Deze behoefte is in iedere fase anders.
Praktische tip: Ouders kunnen leren hoe ze dagelijks leessessies kunnen inbouwen, waarbij ze beginnen met eenvoudige prentenboeken en geleidelijk overgaan naar complexere verhalen naarmate de leesvaardigheid van hun kind verbetert.
Effectieve leestechnieken
Workshops kunnen ouders verschillende leestechnieken bijbrengen die hun kinderen kunnen helpen bij het leren lezen. Bijvoorbeeld, spelletjes om de klanken van letters en woorden te leren, het samen lezen en herhaald lezen om het vertrouwen en de vloeiendheid te vergroten, en het stellen van vragen om het begrijpend lezen te verbeteren.
Praktische tip: Ouders kunnen worden aangemoedigd om ‘echo lezen’ te proberen, waarbij de ouder een zin voorleest en het kind deze naspreekt. Dit helpt kinderen om de juiste uitspraak en intonatie te oefenen.
Lezen leuk maken
Een belangrijk aspect van leren lezen is het bevorderen van een positieve houding ten opzichte van lezen. Tijdens informatiebijeenkomsten kunnen we ouders laten zien hoe ze lezen leuk en boeiend kunnen maken voor hun kinderen. Dit kan door middel van interactieve activiteiten, het naspelen van verhalen met behulp van speelgoed, of het zoeken naar geschikte boeken.
Praktische tip: Ouders kunnen leren hoe ze een gezellige leeshoek thuis kunnen creëren. Bijvoorbeeld met comfortabele zitplaatsen en een verscheidenheid aan boeken die aansluiten bij de interesses van hun kind.
Omgaan met leermoeilijkheden
Niet elk kind leert in hetzelfde tempo, en sommige kinderen kunnen moeite hebben met leren lezen. Workshops kunnen ouders helpen om signalen van leesproblemen te herkennen en op een goede manier daarop reageren.
Praktische tip: Ouders kunnen leren om geduldig en ondersteunend te zijn, waarbij ze positieve bekrachtiging gebruiken om hun kinderen te motiveren en vertrouwen op te bouwen, zelfs wanneer het leren lezen moeilijk is.
Conclusie
Ouders zijn een onmisbare partner in het leesonderwijs van hun kinderen. Door deel te nemen aan workshops en trainingen kunnen ze de kennis en vaardigheden verwerven om hun kinderen effectief te ondersteunen bij het leren lezen. Met de juiste ondersteuning kunnen ouders een belangrijke bijdrage leveren aan het leesplezier en de leesvaardigheid van hun kinderen.
In het onderwijs staat het bevorderen van lees- en schrijfvaardigheden hoog op de agenda. Het vermogen om effectief te lezen en te schrijven is niet alleen belangrijk voor succes op school. Ook voor het dagelijks leven en toekomstige kansen is het essentieel. Als leerkrachten en docenten streven we er allemaal naar om onze leerlingen goed voor te bereiden op de uitdagingen van de 21e eeuw. Maar hoe kunnen we dit het beste aanpakken? Het antwoord: door het belang van gecombineerd lees- en schrijfonderwijs te erkennen.
Recent onderzoek, zoals de meta-analyse uitgevoerd door Graham et.al. (2018), biedt ons waardevolle inzichten in het belang van gecombineerd lees- en schrijfonderwijs. Deze analyse, gebaseerd op 47 studies, toont aan dat programma’s die zowel lees- als schrijfactiviteiten in balans brengen, aanzienlijke voordelen hebben voor leerlingen van alle leeftijden.
Een van de belangrijkste bevindingen van het onderzoek is dat gecombineerd lees- en schrijfonderwijs een gunstig effect heeft op zowel de lees- als de schrijfvaardigheid van leerlingen. Door deze twee vaardigheden samen te onderwijzen, kunnen we profiteren van de overlappende kennis en cognitieve processen die ze delen. Dit resulteert in een versterking van zowel het lees- als het schrijfvermogen van onze leerlingen.
Maar wat betekent dit in de praktijk? Voor leerkrachten en docenten biedt deze bevinding waardevolle richtlijnen voor het ontwerpen van effectieve lees- en schrijflessen. Het is essentieel om een gebalanceerd aanbod van lees- en schrijfactiviteiten te bieden, waarbij beide vaardigheden gelijkelijk worden benadrukt. Dit kan variëren van het schrijven van reflectieve teksten na het lezen van een tekst tot het analyseren van geschreven teksten om het begrip te vergroten.
Bovendien benadrukt het onderzoek het belang van het investeren in de vier kenniscomponenten die ten grondslag liggen aan zowel lezen als schrijven. Te weten: algemene kennis, meta-kennis over geschreven taal, procedurele kennis en pragmatische kennis over teksten. Door deze componenten actief te integreren in onze instructie, kunnen we de lees- en schrijfvaardigheid van onze leerlingen verder versterken.
Het is ook belangrijk om te benadrukken dat gecombineerd lees- en schrijfonderwijs niet betekent dat we lees- en schrijflessen afzonderlijk moeten opgeven. Beide vaardigheden blijven uniek en verdienen aparte aandacht. Echter, door ze op een evenwichtige manier te integreren, kunnen we profiteren van synergetische effecten die de algehele taalvaardigheid van onze leerlingen versterken.
Als leerkrachten en docenten hebben we de taak om onze leerlingen voor te bereiden op een wereld. Lezen en schrijven zijn daarbij essentiële vaardigheden. Door gebruik te maken van de bevindingen uit het onderzoek van Graham en collega’s kunnen we onze aanpak versterken en onze leerlingen de beste kans geven om te slagen. Laten we samen werken aan het bevorderen van lees- en schrijfvaardigheden. Zo zorgen we ervoor dat onze leerlingen klaar zijn voor de uitdagingen die voor hen liggen.
Bron:
Graham, S., Liu, X., Aitken, A., Bartlett, B., Harris, K. R., & Holzapfel, J. (2018). Effectiveness of literacy programs balancing reading and writing instruction: A meta-analysis. Reading Research Quarterly, 53(3), 279-304.
Aanbeveling
“Omdat lezen loont – Op naar effectief leesonderwijs in Nederland” door 38 verschillende schrijvers.
Over de auteurs
Dit boek, onder redactie van Yra van Dijk, Marie-José Klaver, Els Stronks en Micha Hamel, brengt bijdragen van 38 auteurs uit het onderwijs en andere disciplines samen. Met namen als Adriaan van Dis, Paul Kirschner, Manon Uphoff, Naomi Smits en Erik Meester, biedt het een rijke diversiteit aan perspectieven.
Dit krijg je te lezen
Opgebouwd uit vier delen, verkent het boek verschillende aspecten van leescultuur in de moderne tijd, van de uitdagingen tot aanbevelingen voor leraren, leerlingen, lesmateriaal en overheid. Met bijdragen variërend van diepgaande artikelen tot boeiende columns, biedt het een uitgebreid inzicht in de problematiek en mogelijke oplossingen.
Dit vind ik ervan
“Omdat lezen loont ” is een must-read voor iedereen werkzaam in het onderwijs. Terwijl het de uitdagingen van het leesonderwijs belicht, biedt het ook hoopvolle voorbeelden van succesvolle praktijken, zoals beschreven door Naomi Smits. De bundel inspireert tot actie en reflectie, en laat zien hoe een passie voor lezen kan worden aangewakkerd, zelfs bij degenen die er aanvankelijk weerstand tegen bieden.
Dus
Dit boek gaat verder dan alleen beschrijven wat er misgaat in het leesonderwijs; het biedt concrete voorstellen voor verbetering. Een aanrader voor iedereen die betrokken is bij het vormgeven van het onderwijs!
Bij het aanleren van lezen ervaren veel zwakke lezers moeilijkheden in het automatiseren van de leesvaardigheid. Onderzoek van taal- en leesdeskundige Esther Steenbeek-Planting heeft aangetoond dat traditionele methoden niet effectief zijn voor deze groep leerlingen. Het gaat om bijvoorbeeld het focussen op fouten en extra oefenen met fout gelezen woorden. Maar wat betekent dit voor ons leesonderwijs in het algemeen? Dat zwakke lezers meer moeten automatiseren.
Het traditionele leesonderwijs richt zich vaak op het corrigeren van fouten en het herhaaldelijk oefenen van woorden die verkeerd zijn gelezen. Echter, Steenbeek-Planting’s onderzoek suggereert dat dit niet altijd de beste benadering is, vooral niet voor zwakke lezers. In plaats daarvan pleit zij voor een benadering die zich richt op de sterke punten van de leerlingen. Leerkrachten moeten meer benadrukken wat wel goed gaat.
De kern van het probleem ligt in de noodzaak om de een-op-een relatie tussen letters en klanken stevig te verankeren in het brein van beginnende lezers. Door voortdurend te focussen op fouten, wordt deze verankering echter niet voldoende ontwikkeld. In plaats daarvan is consistentie en herhaling nodig om leeskilometers te maken en de leesvaardigheid te automatiseren.
Focus niet op de fouten
Maar betekent dit negeren van fouten dan niet dat het maken van fouten wordt bevorderd? Volgens Steenbeek-Planting is dit niet het geval. Het is echter wel belangrijk voor leerkrachten om alert te zijn op consistente foutpatronen bij leerlingen, wat kan wijzen op onderliggende problemen die extra aandacht vereisen. Om deze te verhelpen is gerichte expliciete instructie nodig.
Een interessante implicatie van Steenbeek-Planting’s onderzoek is de rol van remedial teaching. Hoewel veel zwakke lezers momenteel extra ondersteuning krijgen buiten de klas, suggereert zij dat het ideaal zou zijn om deze extra zorg binnen de reguliere lesomgeving te integreren. Door differentiatie en individuele ondersteuning binnen de klas mogelijk te maken, kan remedial teaching mogelijk overbodig worden.
Heroverweeg traditionele methoden
Wat betekent dit alles voor het onderwijs? Het onderzoek van Steenbeek-Planting suggereert dat het heroverwegen van traditionele methoden van leesonderwijs cruciaal kan zijn voor het bevorderen van de leesvaardigheid van zwakke lezers. Door te focussen op de sterke punten van leerlingen en het bieden van individuele ondersteuning binnen de klas, kunnen we mogelijk een significant verschil maken in de leerresultaten en toekomstige prestaties van deze leerlingen.
