Lezen over leren lezen: Omdat lezen loont
Aanbeveling
“Omdat lezen loont – Op naar effectief leesonderwijs in Nederland” door 38 verschillende schrijvers.
Over de auteurs
Dit boek, onder redactie van Yra van Dijk, Marie-José Klaver, Els Stronks en Micha Hamel, brengt bijdragen van 38 auteurs uit het onderwijs en andere disciplines samen. Met namen als Adriaan van Dis, Paul Kirschner, Manon Uphoff, Naomi Smits en Erik Meester, biedt het een rijke diversiteit aan perspectieven.
Dit krijg je te lezen
Opgebouwd uit vier delen, verkent het boek verschillende aspecten van leescultuur in de moderne tijd, van de uitdagingen tot aanbevelingen voor leraren, leerlingen, lesmateriaal en overheid. Met bijdragen variërend van diepgaande artikelen tot boeiende columns, biedt het een uitgebreid inzicht in de problematiek en mogelijke oplossingen.
Dit vind ik ervan
“Omdat lezen loont ” is een must-read voor iedereen werkzaam in het onderwijs. Terwijl het de uitdagingen van het leesonderwijs belicht, biedt het ook hoopvolle voorbeelden van succesvolle praktijken, zoals beschreven door Naomi Smits. De bundel inspireert tot actie en reflectie, en laat zien hoe een passie voor lezen kan worden aangewakkerd, zelfs bij degenen die er aanvankelijk weerstand tegen bieden.
Dus
Dit boek gaat verder dan alleen beschrijven wat er misgaat in het leesonderwijs; het biedt concrete voorstellen voor verbetering. Een aanrader voor iedereen die betrokken is bij het vormgeven van het onderwijs!
Bij het aanleren van lezen ervaren veel zwakke lezers moeilijkheden in het automatiseren van de leesvaardigheid. Onderzoek van taal- en leesdeskundige Esther Steenbeek-Planting heeft aangetoond dat traditionele methoden niet effectief zijn voor deze groep leerlingen. Het gaat om bijvoorbeeld het focussen op fouten en extra oefenen met fout gelezen woorden. Maar wat betekent dit voor ons leesonderwijs in het algemeen? Dat zwakke lezers meer moeten automatiseren.
Het traditionele leesonderwijs richt zich vaak op het corrigeren van fouten en het herhaaldelijk oefenen van woorden die verkeerd zijn gelezen. Echter, Steenbeek-Planting’s onderzoek suggereert dat dit niet altijd de beste benadering is, vooral niet voor zwakke lezers. In plaats daarvan pleit zij voor een benadering die zich richt op de sterke punten van de leerlingen. Leerkrachten moeten meer benadrukken wat wel goed gaat.
De kern van het probleem ligt in de noodzaak om de een-op-een relatie tussen letters en klanken stevig te verankeren in het brein van beginnende lezers. Door voortdurend te focussen op fouten, wordt deze verankering echter niet voldoende ontwikkeld. In plaats daarvan is consistentie en herhaling nodig om leeskilometers te maken en de leesvaardigheid te automatiseren.
Focus niet op de fouten
Maar betekent dit negeren van fouten dan niet dat het maken van fouten wordt bevorderd? Volgens Steenbeek-Planting is dit niet het geval. Het is echter wel belangrijk voor leerkrachten om alert te zijn op consistente foutpatronen bij leerlingen, wat kan wijzen op onderliggende problemen die extra aandacht vereisen. Om deze te verhelpen is gerichte expliciete instructie nodig.
Een interessante implicatie van Steenbeek-Planting’s onderzoek is de rol van remedial teaching. Hoewel veel zwakke lezers momenteel extra ondersteuning krijgen buiten de klas, suggereert zij dat het ideaal zou zijn om deze extra zorg binnen de reguliere lesomgeving te integreren. Door differentiatie en individuele ondersteuning binnen de klas mogelijk te maken, kan remedial teaching mogelijk overbodig worden.
Heroverweeg traditionele methoden
Wat betekent dit alles voor het onderwijs? Het onderzoek van Steenbeek-Planting suggereert dat het heroverwegen van traditionele methoden van leesonderwijs cruciaal kan zijn voor het bevorderen van de leesvaardigheid van zwakke lezers. Door te focussen op de sterke punten van leerlingen en het bieden van individuele ondersteuning binnen de klas, kunnen we mogelijk een significant verschil maken in de leerresultaten en toekomstige prestaties van deze leerlingen.
Het creëren van betekenisvolle leeservaringen speelt een belangrijke rol bij het stimuleren van taal- en kennisontwikkeling bij kinderen. Thoni Veenhout, voormalig lector Geletterdheid bij de Hogeschool Utrecht en onderzoeker heeft 7 stappen beschreven die leiden tot betere geletterdheid bij kinderen. Niets nieuws dus, maar wel goed om nog maar weer eens te herhalen. Houtveen merkt op dat het creëren van een inspirerende leescultuur centraal moet staan, als we leerlingen goede literaire competenties mee willen geven. Een lesprogramma dat gericht is op het verbeteren van leesvaardigheid, maar ook op het stimuleren van motivatie en betrokkenheid van leerlingen. Denk daarbij om de volgende stappen:
Creëer een inspirerende leescultuur
Een effectief leesprogramma begint met het creëren van een klasomgeving waarin het stimuleren van geletterdheid voorop staat. Dit kan worden bereikt door leerlingen keuzevrijheid te geven in hun leesmateriaal, samenwerking tussen leerlingen te bevorderen en het onderwijs relevant te maken voor de leerlingen.
Geef voldoende tijd om te lezen
Het is belangrijk om leerlingen voldoende tijd te geven om te lezen in de klas. Door regelmatig leestijd in te plannen, krijgen leerlingen de gelegenheid om veel te oefenen en zich onder te dompelen in verhalen en informatie, waardoor ze hun leesvaardigheid en begrip kunnen verbeteren.
Diversiteit in leesmateriaal en tekstgenres
Een gevarieerde collectie boeken, die verschillende genres en kwalitatief hoogwaardige teksten omvat, is van groot belang. Dit stelt leerlingen in staat om verschillende soorten verhalen en onderwerpen te verkennen, waardoor hun interesse en begrip worden vergroot.
Maak lees- en schrijfopdrachten relevant
Zorg ervoor dat lees- en schrijfopdrachten gerelateerd zijn aan echte doelen, die belangrijk zijn voor de leerlingen. Dit verhoogt de kans dat er transfer plaatsvindt tussen het leren op school en daarbuiten.
Breng een balans aan in door de leerkracht en de leerlingen geleide discussie over teksten
Door een evenwicht te creëren tussen door de leerkracht en de leerlingen geleide discussies over teksten, worden leerlingen gestimuleerd om actief deel te nemen aan het leesproces en hun begrip van de tekst te verdiepen.
Bied expliciete instructie en ondersteuning
Het is noodzakelijk om leerlingen expliciete instructie en ondersteuning te bieden bij alle aspecten van geletterdheid. Het gaat dan om vaardigheden zoals fonemisch bewustzijn, het alfabetisch principe, woordenschat, vloeiend lezen en begrijpend lezen. Door middel van scaffolded instruction begeleid de leerkracht de leerlingen stap voor stap naar zelfstandig lezen en begrip.
Monitor en evalueer voortdurend
Het is belangrijk om voortdurend de voortgang van leerlingen te monitoren en te evalueren. Met deze informatie kan de leerkracht het leesonderwijs aanpassen aan individuele behoeften en leerdoelen.
Het bevorderen van betekenisvolle leeservaringen is geen luxe, maar een essentieel onderdeel van effectief leesonderwijs. Door het implementeren van een integraal programma dat deze principes omvat, kunnen scholen een krachtige basis leggen voor de taal- en kennisontwikkeling van hun leerlingen.
Wil je meer lezen? Gebruik deze link.
Het vermogen om te lezen is een essentiële vaardigheid die de deur opent naar een wereld van kennis en verbeelding. Maar wat als sommige leerlingen moeite hebben om deze vaardigheid te verwerven? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat alle kinderen de kans krijgen om succesvolle lezers te worden? Het onderzoek van Thoni Houtveen en Wim van de Grift, Improving reading achievements of struggling learners, benadrukt dat het stellen van hoge doelen cruciaal is. Dat geldt vooral voor zwakke lezers.
Een duidelijk doel
Het begint allemaal met een duidelijk doel voor ogen te hebben. De onderzoekers benadrukken het belang van meetbare doelen en effectieve feedback. Leraren moeten niet alleen weten waar ze naartoe werken. Ze moeten de voortgang van hun leerlingen kunnen meten en ondersteunen. Dit geldt vooral voor zwakke lezers, die extra instructie en oefentijd nodig hebben om bij te blijven.
Convergente differentiatie
Een belangrijke inzicht uit het onderzoek van Houtveen en Van de Grift is het concept van convergente differentiatie. In plaats van zwakke lezers apart te zetten, moeten leraren hen aanmoedigen en uitdagen binnen de reguliere klasomgeving. Dat kan door het tempo, de instructie en de oefentijd aan te passen aan individuele behoeften. Op die manier krijgen alle leerlingen ondersteuning zonder de leesdoelen te verlagen.
Een effectieve methode die hierbij wordt gebruikt, is het LIST-programma (LeesInterventie-project voor Scholen met een Totaalaanpak). Dit programma legt de nadruk op het stellen van hoge en realistische doelen voor alle leerlingen. Tegelijkertijd worden leesplezier en het werken met rijke teksten gestimuleerd. Het succes van dit programma ligt in de directe instructiemethode, waarbij leraren de lesdoelen benoemen, voordoen, begeleiden en regelmatig de voortgang meten. Sleeplezen of TOPPR-lezen passen goed in dit programma.
Het onderzoek toont aan dat door het stellen van hoge doelen en het bieden van gerichte instructie en ondersteuning, de prestaties van zwakke lezers aanzienlijk kunnen verbeteren. Hoewel er soms terugval optreedt, blijft de essentie van het programma relevant: elk kind kan leren lezen, en het is de taak van de school om hen daarbij te ondersteunen.
De leerkracht heeft deze prachtige kans
Leraren hebben de unieke kans om onze leerlingen het lezen te leren. Door het stellen van hoge doelen, het bieden van effectieve instructie en het stimuleren van leesplezier, kunnen we alle kinderen helpen om succesvolle lezers te worden. Want zoals het onderzoek aantoont, is lezen niet alleen een vaardigheid, maar ook een bron van kennis, verbeelding en empowerment voor elk kind.
Aanbeveling
“Waarom leren niet vanzelf gaat” door Daniel T. Willingham!
Over de auteur
Daniel T. Willingham, psycholoog aan de Universiteit van Virginia, duikt diep in de cognitieve psychologie en deelt inzichten uit zijn uitgebreide onderzoek naar hoe onze hersenen leren. Met een focus op het toepassen van onderzoek in het onderwijs, is Willingham een erkend expert in effectieve leerstrategieën, met praktisch advies en zelfs korte video’s voor leerlingen.
Dit krijg je te lezen
Deze vertaling van het oorspronkelijke werk uit 2021 dient als inleiding tot de cognitieve psychologie, boordevol inzichten uit de cognitiewetenschap. Elk van de tien hoofdstukken duikt in de fundamentele werking van het menselijk brein, met onderwerpen als denkprocessen en het belang van feitelijke kennis voor cognitieve vaardigheden. Willingham gaat ook in op de eeuwenoude vraag: weegt het stampen van lesstof op tegen de impact op motivatie?
Dit vind ik ervan
Dit toegankelijke boek is niet alleen theoretisch, maar een praktische gids vol met oefeningen, voorbeelden en bruikbare tips. Willingham daagt ons uit om na te denken over lesinhoud en betrokkenheidsstrategieën. Door reflectie en discussie aan te moedigen, geeft hij leerkrachten de regie om hun praktijk te verbeteren en betekenisvolle leerervaringen te creëren. Zijn nadruk op zelfreflectie en peer-feedback helpt die leerkrachten, pedagogische medewerkers en docenten die streven naar voortdurende groei.
Dus
“Waarom leren niet vanzelf gaat” is niet zomaar een boek; het is een drijvende kracht voor professionele ontwikkeling. Of je nu een doorgewinterde professional bent of net begint, de inzichten van Willingham zullen je inspireren om je lessen te verfijnen en inspirerende gesprekken op gang te brengen in jouw werkomgeving. Ik beveel je dit topboek van harte aan!
In het onderwijs wordt vaak de nadruk gelegd op het belang van een uitgebreide woordenschat. Maar is dat genoeg om teksten echt te begrijpen? Eric Hirsch, een vooraanstaand leesonderzoeker, heeft naar aanleiding van een cruciale inzicht benadrukt: leesbegrip vereist niet alleen een rijke woordenschat, maar ook kennis van de wereld. In deze blog leggen we uit waarom dit zo belangrijk is en wat het betekent voor ons onderwijs.
De essentie van tekstbegrip
Hirsch legt uit dat leesbegrip afhangt van drie essentiële factoren: vloeiend lezen, een rijke woordenschat en domeinkennis. Deze elementen zijn niet alleen van belang voor het begrijpen van teksten, maar ook voor het ontwikkelen van sterke leesvaardigheden bij leerlingen.
Vloeiend lezen
Lezen gaat verder dan het decoderen van woorden; het draait om het begrijpen van de betekenis ervan. Vloeiend lezen stelt lezers in staat om de context van een tekst te begrijpen zonder te struikelen over individuele woorden. Kennis speelt hierbij een belangrijke rol: bekende woorden en onderwerpen worden gemakkelijker begrepen dan onbekende en kunnen daardoor ook verdiept worden.
Rijke woordenschat
Er is veel onderzoek dat aantoont dat een uitgebreide woordenschat essentieel is voor tekstbegrip. Het begrijpen van maximaal 90 tot 95 procent van de woorden in een tekst is nodig om het volledig te kunnen vatten. Leerlingen met een beperkte woordenschat worstelen vaak met het begrijpen van teksten. Het belang van woordenschatontwikkeling is voor iedereen in het onderwijs vanzelfsprekend.
Domeinkennis
Maar naast een rijke woordenschat is domeinkennis van cruciaal belang. Een voorbeeld uit de praktijk illustreert dit perfect: iemand die een lezing van Albert Einstein over de relativiteitstheorie bijwoonde zou naderhand gezegd hebben: “Ik begreep alle woorden. Alleen de manier waarop ze gecombineerd waren, vond ik verwarrend.” De luisteraar begreep de woorden van Einstein, maar miste de achtergrondkennis om zijn relativiteitstheorie te begrijpen. Het begrijpen van een tekst vereist meer dan alleen het kennen van individuele woorden; het draait om het interpreteren van de betekenis in de context van de wereld om ons heen.
Implicaties voor onderwijs
De inzichten van Hirsch hebben belangrijke implicaties voor het onderwijs. Het is niet voldoende om alleen te focussen op technische leesvaardigheden. Een integrale aanpak die zowel woordenschatontwikkeling als domeinkennis omvat, is noodzakelijk. Door leesonderwijs te integreren in andere vakken en uitdagende teksten aan te bieden, kunnen leraren de leesvaardigheid van leerlingen verbeteren en hun kennisbasis versterken.
Conclusie
Investeren in kennis van de wereld is de derde sleutel om te komen tot effectief tekstbegrip. Door te erkennen dat lezen meer is dan het decoderen van woorden, kunnen leraren leerlingen helpen om niet alleen vaardige lezers te worden, maar ook om kritische denkers te worden die de wereld om hen heen begrijpen.
De strijd tussen letters en woorden
In de wereld van het onderwijs is er een voortdurende strijd gaande over de beste aanpak om kinderen te leren lezen. Moeten we hen eerst de letters leren of meteen hele woorden? Deze discussie woedt al decennialang, vooral in Engelssprekende landen waar de complexiteit van de Engelse taal het debat nog verder aanwakkert. In Nederland werken de meeste methoden met het uitgangspunt dat kinderen eerst letters moeten leren. Laten we kijken naar de feiten en inzichten die onderzoek ons biedt.
Het belang van instructie
Het is duidelijk dat directe instructie van klank-lettercombinaties de meest effectieve methode is om kinderen te leren lezen. Dit wordt onderstreept door het werk van Anne Castles, Kathleen Rastle en Kate Nation, die de leesoorlog willen beëindigen door mythes over leesdidactiek te ontkrachten.
De inwijding in geschreven taal
Leerlingen moeten worden ingewijd in de geschreven taal door hen bewust te maken van de relatie tussen klanken en letters. Dit begint al in de kleuterklas, waar kinderen geleidelijk letters herkennen en leren dat ze klanken vertegenwoordigen. Het is essentieel dat deze klank-lettercombinaties worden onderwezen via directe instructie, ondanks mogelijke tegenstand van sommigen die dit als saai bestempelen. Echter, de trots en opwinding van leerlingen wanneer ze hun eerste woorden lezen, spreekt boekdelen.
Van decoderen naar tekstbegrip
Maar het leren lezen houdt niet op bij het decoderen van woorden. Het uiteindelijke doel is tekstbegrip. Daarom is het belangrijk om leerlingen zo snel mogelijk in aanraking te brengen met betekenisvolle teksten. Het gebruik van echte boeken met echte verhalen moedigt niet alleen aan tot verdere leesoefening, maar bevordert ook de motivatie van leerlingen.
Woordherkenning
Eenmaal bekwaam in het decoderen van woorden, komen leerlingen op het punt van automatische woordherkenning. Door veel te lezen, leren ze de spelling en bouwen ze een mentaal lexicon op van veelvoorkomende woorden, wat het leesproces versnelt. Daarnaast helpt kennis van de opbouw van woorden, zoals voor- en achtervoegsels, bij het sneller herkennen van nieuwe woorden.
Het belang van een rijke woordenschat
Het belang van een rijke woordenschat kan niet genoeg worden benadrukt. Hoe efficiënter de woordherkenning, hoe meer ruimte er is in het werkgeheugen voor tekstbegrip. Want uiteindelijk draait lezen om meer dan alleen het decoderen van letters; het vereist een complex samenspel van verschillende cognitieve processen.
Wat betekent dat voor het onderwijs?
Als we deze inzichten toepassen op ons onderwijs, kunnen we de leesvaardigheid van leerlingen significant verbeteren. Het begint bij het erkennen van de effectieve leesdidactiek en het bieden van voldoende oefentijd met betekenisvolle teksten. Daarnaast is het cruciaal dat deze kennis een prominente plaats krijgt in lerarenopleidingen, zodat toekomstige leraren gewapend zijn met de juiste tools en inzichten om lezen tot een succes te maken in elke klas.
In de klas is het van belang dat deze inzichten worden toegepast in de dagelijkse praktijk van het onderwijs. Van het gericht aanleren van klank-lettercombinaties tot het gebruik van echte teksten en het stimuleren van een rijke woordenschat, leraren spelen een cruciale rol in het bevorderen van de leesvaardigheid van hun leerlingen.
Een taal leren door voor te lezen, kan dat? Voorlezen is een krachtig hulpmiddel voor meertalige kleuters om een nieuwe taal sneller onder de knie te krijgen. Voorlezen is niet alleen een prachtig moment van connectie tussen leraren en leerlingen. Het blijkt ook een krachtig hulpmiddel te zijn voor meertalige kleuters om nieuwe talen sneller onder de knie te krijgen. Recent onderzoek uit Noorwegen heeft aangetoond dat het betrekken van ouders bij het voorleesproces, zowel thuis als op school, aanzienlijke voordelen biedt voor de taalontwikkeling van kinderen.
In dit onderzoek werden 464 meertalige kleuters verdeeld over twee groepen. De eerste groep nam deel aan vier thematische voorleesprojecten gedurende een schooljaar. Hierbij werd zowel op school als thuis voorgelezen uit dezelfde boeken. De tweede groep deed niet mee aan deze projecten. De resultaten waren opmerkelijk: de kinderen die deelnamen aan de voorleesprojecten vertoonden een aanzienlijke verbetering in zowel de schooltaal als hun thuistaal. Niet alleen verbeterden hun grammaticale vaardigheden, maar ook hun vermogen om zich in te leven in het standpunt van anderen en hun beheersing van de doelwoorden uit de boeken namen toe.
Wat maakte deze projecten zo succesvol?
De sleutel lag in de kwaliteit van de voorleesmomenten en de betrokkenheid van zowel leraren als ouders. Leraren selecteerden boeken die nieuwsgierigheid opwekten en uitnodigden tot gesprekken. Woordenloze prentenboeken werden ingezet om kinderen te stimuleren om zelf verhalen te vertellen. Tijdens en na het voorlezen lag de nadruk niet alleen op taaldoelen, maar ook op de sociaal-emotionele ontwikkeling. Er werden vragen gesteld die kinderen aanmoedigden om verschillende perspectieven te overwegen.
Belangrijk was ook de rol van ouders. Leraren informeerden ouders over de boeken en de reacties van hun kinderen, en gaven hen boeken mee naar huis om voor te lezen in hun voorkeurstaal. Dit maakte het voorlezen laagdrempelig en stimuleerde ouders om thuis aan de slag te gaan. Hoewel niet alle ouders de sessies opnamen, toonde het merendeel enthousiasme en betrokkenheid bij het proces.
De gezamenlijke inspanning loont.
De resultaten van dit onderzoek benadrukken het belang van een gezamenlijke inspanning van scholen en ouders om de taalontwikkeling van meertalige kleuters te ondersteunen. Door de kracht van voorlezen te benutten, kunnen we niet alleen de taalvaardigheid verbeteren. We stimuleren ook het zelfvertrouwen en de verbeeldingskracht van kinderen. En dat alles begint met een boek en een warme stem die verhalen tot leven brengt.
Om dit succes verder te verankeren, is het essentieel dat scholen en leraren blijven investeren in programma’s en initiatieven die ouders actief betrekken bij het voorleesproces. Dit kan door middel van workshops, informatiebijeenkomsten en ondersteuning bij het selecteren van geschikte boeken. Op deze manier kunnen ouders worden aangemoedigd om het voorlezen thuis voort te zetten. En om voorlezen te integreren in hun dagelijkse routine. Bovendien kan de digitale technologie worden benut om ouders te voorzien van aanvullende middelen, zoals audioboeken en voorlees-apps, die het voorleesplezier verder vergroten en de toegang tot verrijkende taalervaringen vergemakkelijken.
Daarnaast is het belangrijk dat beleidsmakers en onderwijsinstellingen blijven investeren in de professionalisering van leraren op het gebied van taalonderwijs en voorleespraktijken. Door leraren te voorzien van de nodige kennis, vaardigheden en ondersteuning kunnen zij een nog effectievere rol spelen in het stimuleren van de taalontwikkeling van meertalige kleuters en het creëren van een inclusieve leeromgeving waarin alle kinderen optimaal kunnen groeien en bloeien.
Kortom, het voorlezen biedt een waardevolle en toegankelijke mogelijkheid om de taalontwikkeling van meertalige kleuters te stimuleren en te ondersteunen, zowel thuis als op school. Door samen te werken en actief ouders te betrekken bij het voorleesproces, kunnen we de basis leggen voor een sterke taalvaardigheid en een liefde voor lezen die een leven lang meegaat.
Bron
Bij het schrijven van deze blog is gebruik gemaakt van het onderzoek van Grover, Veslemoy, Gustafsson en Snow. “Shared book reading in preschool supports bilingual children’s second language learning”, uitgevoerd in 2020
In deze moderne wereld worden jongeren dagelijks overspoeld door een constante stroom van digitale informatie, van appjes tot sociale mediaberichten en online nieuws. We zitten midden in een ‘aandachtseconomie’, waarin verschillende mediakanalen vechten om onze aandacht met meldingen, pushberichten en clickbaits. Maar wat betekent dit voor ons vermogen om informatie echt op te nemen en kritisch te denken? Vooral het vermogen van jongeren om diep te lezen staat ter discussie.
Om deze uitdagingen aan te gaan, is het belangrijk dat jongeren verschillende vormen van geletterdheid ontwikkelen. Naast traditioneel lezen moeten ze ook digitaal geletterd zijn. Dat betekent dat ze in staat zijn om meervoudige vormen van informatie te begrijpen en literaire competentie op te bouwen.
Maar hoe kunnen jongeren deze geletterdheden ontwikkelen te midden van alle digitale afleidingen? Een antwoord ligt in het lezen van boeken, verhalen en gedichten. Fictie biedt een geweldige kans om diepgaande aandacht te oefenen en bewust te schakelen tussen verschillende leesstijlen. Bovendien helpt het jongeren bij het ontwikkelen van kritisch denken, analytische vaardigheden en empathie – essentiële vaardigheden in onze moderne wereld.
In een serie van 4 blogs vertellen we er meer over. Dit is de derde blog over meervoudige geletterdheid.
Literaire competenties
Literaire competentie vormt een essentieel onderdeel van geletterdheid in de hedendaagse samenleving. Tekstuele en literaire media zijn een integraal onderdeel geworden van onze culturele en intellectuele ervaring. Het vermogen om literaire teksten te begrijpen, te analyseren en te waarderen is niet alleen van academisch belang, maar ook van persoonlijke en sociale waarde.
Allereerst is literaire competentie gekoppeld aan het vermogen om betekenis te vinden en te interpreteren in complexe verhalende teksten. Dit omvat het begrijpen van de plot, personages, thema’s en stilistische kenmerken van een tekst. En ook het kunnen identificeren van symboliek, metaforen en andere literaire apparaten die worden gebruikt door auteurs om hun betekenis over te brengen.
Daarnaast vereist literaire competentie ook een begrip van de culturele en historische context waarin literaire werken zijn geschreven. Het kunnen plaatsen van een tekst binnen zijn bredere culturele en literaire tradities stelt lezers in staat om de betekenis en relevantie ervan beter te begrijpen, evenals de invloed die het heeft gehad op latere literatuur en kunst.
Een ander aspect van literaire competentie is het vermogen om kritisch te denken en te analyseren over literaire teksten. Dit omvat het stellen van vragen over de intentie van de auteur, de interpretatie van de tekst door verschillende lezers, en de culturele en sociale betekenis van het werk. Door middel van kritische analyse kunnen lezers hun eigen perspectieven en interpretaties ontwikkelen en deze onderbouwen met bewijs uit de tekst.
Het gaat bij literaire competentie niet alleen om begrijpen en analyseren van teksten. Het gaat ook om een gevoel van esthetische waardering en emotionele betrokkenheid bij literatuur. Het vermogen om te genieten van de schoonheid van taal, de kracht van verhalen en de diepgang van ideeën die worden uitgedrukt in literaire werken is een belangrijk aspect van literaire competentie. Dit biedt zowel intellectuele als emotionele verdieping.
Literaire competentie heeft niet alleen betrekking op het begrijpen en waarderen van literatuur, maar ook op het vermogen om effectief te communiceren over literaire teksten. Dit omvat het kunnen bespreken van literaire werken met anderen, het schrijven van analyses en interpretaties, en het presenteren van ideeën over literatuur op een samenhangende en overtuigende manier.
Conclusie
Kortom, literaire competentie is een veelzijdige en waardevolle vaardigheid die het vermogen van individuen vergroot. Het helpt om betekenis te vinden en te creëren in de rijke en gevarieerde wereld van literatuur. Door literaire competentie te ontwikkelen, kunnen mensen niet alleen hun begrip en waardering van literatuur verdiepen. En daarnaast ook hun vermogen om te denken, communiceren en de wereld om hen heen te begrijpen en te waarderen.
In deze moderne wereld worden jongeren dagelijks overspoeld door een constante stroom van digitale informatie, van appjes tot socialemediaberichten en online nieuws. We zitten midden in een ‘aandachtseconomie’, waarin verschillende mediakanalen vechten om onze aandacht met meldingen, pushberichten en clickbaits. Maar wat betekent dit voor ons vermogen om informatie echt op te nemen en kritisch te denken? Vooral het vermogen van jongeren om diep te lezen staat ter discussie.
Om deze uitdagingen aan te gaan, is het belangrijk dat jongeren verschillende vormen van geletterdheid ontwikkelen. Naast traditioneel lezen moeten ze ook digitaal geletterd zijn, in staat zijn om meervoudige vormen van informatie te begrijpen en literaire competentie op te bouwen.
Maar hoe kunnen jongeren deze geletterdheden ontwikkelen te midden van alle digitale afleidingen? Een antwoord ligt in het lezen van boeken, verhalen en gedichten. Fictie biedt een geweldige kans om diepgaande aandacht te oefenen en bewust te schakelen tussen verschillende leesstijlen. Bovendien helpt het jongeren bij het ontwikkelen van kritisch denken, analytische vaardigheden en empathie – essentiële vaardigheden in onze moderne wereld.
In een serie van 4 blogs vertellen we er meer over. Dit is de derde blog over meervoudige geletterdheid.
Meervoudige geletterdheid
In een wereld waarin informatie overal om ons heen is en communicatie op diverse kanalen plaatsvindt, wordt meervoudige geletterdheid, inclusief creatieve geletterdheid, steeds belangrijker. Het gaat niet alleen meer om simpelweg lezen en schrijven; het draait nu ook om het begrijpen, produceren en interpreteren van tekst in verschillende vormen en modaliteiten. Dit omvat niet alleen geschreven woorden, maar ook digitale media, multimediale content en gesproken taal. Creatieve geletterdheid, een onderdeel hiervan, stelt mensen in staat om op vernieuwende en expressieve wijze met taal om te gaan, waarbij ze hun verbeeldingskracht en creativiteit de vrije loop kunnen laten.
Een belangrijk aspect van meervoudige geletterdheid is het vermogen om informatie te vinden, te evalueren en te produceren in diverse contexten. Dit betekent dat je niet alleen moet begrijpen hoe verschillende tekstgenres werken, maar ook hoe je effectief kunt communiceren met verschillende doelgroepen en in verschillende sociale en culturele situaties. Creatieve geletterdheid voegt hier nog een laag aan toe, waarbij je op innovatieve manieren betekenis kunt creëren en overbrengen.
Meer dan alleen expressie
Deze vaardigheden zijn niet alleen belangrijk voor persoonlijke expressie, maar ook voor succes op professioneel vlak. In een wereld waarin communicatievaardigheden en creatief denken steeds meer worden gewaardeerd, kunnen mensen met sterke meervoudige en creatieve geletterdheid een voorsprong hebben op de arbeidsmarkt.
Het onderwijs speelt een sleutelrol bij het bevorderen van meervoudige en creatieve geletterdheid. Door studenten te voorzien van de juiste vaardigheden en kansen om hun creativiteit te ontwikkelen, kunnen ze beter worden voorbereid op de uitdagingen van de moderne wereld. Dit kan variëren van creatieve schrijfopdrachten en multimodale projecten tot kunsteducatie, allemaal geïntegreerd in het lesprogramma. Een stimulerende leeromgeving waarin studenten worden aangemoedigd om hun creatieve potentieel te verkennen, is hierbij van essentieel belang.
Kortom, meervoudige geletterdheid, inclusief creatieve geletterdheid, is van onschatbare waarde in onze steeds veranderende samenleving. Het stelt individuen in staat om op flexibele en innovatieve wijze met tekst en taal om te gaan, waardoor ze beter kunnen navigeren in de complexe wereld om hen heen.
