Bij het aanleren van lezen ervaren veel zwakke lezers moeilijkheden in het automatiseren van de leesvaardigheid. Onderzoek van taal- en leesdeskundige Esther Steenbeek-Planting heeft aangetoond dat traditionele methoden niet effectief zijn voor deze groep leerlingen. Het gaat om bijvoorbeeld het focussen op fouten en extra oefenen met fout gelezen woorden. Maar wat betekent dit voor ons leesonderwijs in het algemeen? Dat zwakke lezers meer moeten automatiseren.

Het traditionele leesonderwijs richt zich vaak op het corrigeren van fouten en het herhaaldelijk oefenen van woorden die verkeerd zijn gelezen. Echter, Steenbeek-Planting’s onderzoek suggereert dat dit niet altijd de beste benadering is, vooral niet voor zwakke lezers. In plaats daarvan pleit zij voor een benadering die zich richt op de sterke punten van de leerlingen. Leerkrachten moeten meer benadrukken wat wel goed gaat.

De kern van het probleem ligt in de noodzaak om de een-op-een relatie tussen letters en klanken stevig te verankeren in het brein van beginnende lezers. Door voortdurend te focussen op fouten, wordt deze verankering echter niet voldoende ontwikkeld. In plaats daarvan is consistentie en herhaling nodig om leeskilometers te maken en de leesvaardigheid te automatiseren.

Focus niet op de fouten

Maar betekent dit negeren van fouten dan niet dat het maken van fouten wordt bevorderd? Volgens Steenbeek-Planting is dit niet het geval. Het is echter wel belangrijk voor leerkrachten om alert te zijn op consistente foutpatronen bij leerlingen, wat kan wijzen op onderliggende problemen die extra aandacht vereisen. Om deze te verhelpen is gerichte expliciete instructie nodig.

Een interessante implicatie van Steenbeek-Planting’s onderzoek is de rol van remedial teaching. Hoewel veel zwakke lezers momenteel extra ondersteuning krijgen buiten de klas, suggereert zij dat het ideaal zou zijn om deze extra zorg binnen de reguliere lesomgeving te integreren. Door differentiatie en individuele ondersteuning binnen de klas mogelijk te maken, kan remedial teaching mogelijk overbodig worden.

Heroverweeg traditionele methoden

Wat betekent dit alles voor het onderwijs? Het onderzoek van Steenbeek-Planting suggereert dat het heroverwegen van traditionele methoden van leesonderwijs cruciaal kan zijn voor het bevorderen van de leesvaardigheid van zwakke lezers. Door te focussen op de sterke punten van leerlingen en het bieden van individuele ondersteuning binnen de klas, kunnen we mogelijk een significant verschil maken in de leerresultaten en toekomstige prestaties van deze leerlingen.

Esther Steenbeek-Planting, Should reading errors be taken seriously in assessment and intervention? Proefschrift, Radboud Universiteit Nijmegen, 2012.